Από νωρίς το πρωί είχαν συγκεντρωθεί μέλη και φίλοι του ΚΚΕ στο λιμάνι του Πειραιά με προορισμό την Αίγινα. Μετά την άφιξη στο νησί μετέβησαν στον ιστορικό χώρο των φυλακών όπου και πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση.
Ομιλητής ήταν ο Αλέκος Κοτέας, μέλος του Γραφείου της ΤΕ Πειραιά του ΚΚΕ ο οποίος ανέφερε: «Αυτή η φυλακή έχει τη δική της ιδιαίτερη ιστορία, αφού το κτίριο χτίστηκε προκειμένου να ιδρυθεί ίδρυμα προστασίας ορφανών παιδιών. Έτσι, τον Ιούνη του 1828 ξεκίνησε το χτίσιμο του ''Καποδιστριακού Ορφανοτροφείο'' στην Αίγινα.
«Αλλά το ελληνικό αστικό κράτος, έχοντας πρωταρχικό του μέλημα την προστασία της ατομικής ιδιοκτησίας και την υπεράσπιση της αστικής εξουσίας, κλείνει το 1880 το ορφανοτροφείο και το μετατρέπει σε φυλακή "υψίστης ασφαλείας", που, από την περίοδο των τελών του 19ου αιώνα -που πρωτολειτούργησαν ως φυλακές πολιτικών κρατουμένων- μέχρι και την περίοδο της δικτατορίας 1967-1974, έγινε τόπος μαρτυρίου για κομμουνιστές και άλλους λαϊκούς αγωνιστές.
Γι’ αυτό αυτός εδώ ο ιστορικός χώρος πρέπει να διασωθεί, να αξιοποιηθεί, να αναδειχθεί ως τόπος μνήμης των βασάνων που πέρασαν στα χέρια του αστικού κράτους χιλιάδες αγωνιστές. Το ΚΚΕ παλεύει εδώ και χρόνια, προκειμένου οι φυλακές της Αίγινας να είναι επισκέψιμες και να αναδεικνύουν το ρόλο που καλέστηκαν να παίξουν στα σχεδόν 100 χρόνια λειτουργίας τους.
Από τα μπουντρούμια των φυλακών της Αίγινας πέρασαν δεκάδες ήρωες κομμουνιστές όπως ο Μήτσος Παπαρήγας, ο Νίκος Μπελογιάννης, ο Νίκος Βαβούδης, ο Χαρίλαος Φλωράκης, ο Κώστας Λουλές, ο Αντώνης Αμπατιέλος, ο Άρης Βελουχιώτης, ο Νίκαδρος Κεπέσης. Βρέθηκαν επίσης εκατοντάδες ακόμα άγνωστοι ήρωες του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος στη χώρα μας, που -όμως- με την αταλάντευτη και ηρωική τους στάση, σήκωσαν ψηλότερα το μπόι του εργατικού - λαϊκού κινήματος στη χώρα μας, παρέμειναν πιστοί στα ιδανικά του σοσιαλισμού - κομμουνισμού, παρά τις υποσχέσεις για μια "καλύτερη ζωή" αν υπέγραφαν την περιβόητη “δήλωση μετανοίας” στον κομμουνισμό και το κόμμα που τον εξέφραζε στην Ελλάδα, το ηρωικό και τιμημένο ΚΚΕ. Η φράση που είναι χαραγμένη σε ένα σημείο των φυλακών "κι αυτό θα περάση", θα κρατήσει άσβεστο το σθένος και την αντοχή που επέδειξαν όλοι αυτοί οι αγωνιστές.
Στις ηρωικές σελίδες των φυλακών ξεχωρίζει η απόδραση των οχτώ κομμουνιστών το 1934, η απεργία πείνας το 1935, η πείνα και οι κακουχίες των κρατουμένων κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, η εκτέλεση των "17" στις απαρχές της κορυφαίας στιγμής της ταξικής πάλης στη νεότερη Ελλάδα, του ένοπλου αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, στις 19 Ιούνη 1947 στον Τούρλο, οι υπόλοιπες βεβαίως που ακολούθησαν.
Η ζωή στη φυλακή ήταν γεμάτη ηρωισμούς, αλλά ταυτόχρονα ήταν και σχολειό. Σχολειό οργάνωσης της καθημερινής ζωής μέσα στα κελιά, που αποτελούν ύμνο στη δύναμη της οργανωμένης πάλης, στην αντοχή που δίνει η πίστη στο δίκιο της εργατικής τάξης, αλλά και σχολειό μόρφωσης. Η μόρφωση για τους κομμουνιστές και τους άλλους πολιτικούς κρατούμενους ήταν πρώτιστο καθήκον. Το ρητό της φυλακής, "αγάπα το κελί σου, τρώγε το φαΐ σου και διάβαζε πολύ", αυτό φανερώνει. Οι φυλακές της Αίγινας ήταν πρότυπο ως "μορφωτική εστία". Είχαν Μορφωτική Επιτροπή που καθοδηγούσε τη δουλειά. Διέθεταν μυστική βιβλιοθήκη, περιφρουρημένη από τα καρακόλια των φυλακών.
Στις φυλακές της Αίγινας οι χιλιάδες κομμουνιστές και λαϊκοί αγωνιστές μας έδωσαν μαθήματα και παραδείγματα αντοχής, αταλάντευτης στάσης, συνέπειας, αλλά και δημιουργίας. Μέσα σε δύσκολες συνθήκες, ακόμα και μπροστά στο θάνατο, αναπτύχθηκε η συντροφικότητα και η αλληλεγγύη των πολιτικών κρατούμενων, η δράση για την απελευθέρωση, η πάλη για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης μέσα στις φυλακές, η συνεχής προσπάθεια για ανύψωση του μορφωτικού και πολιτιστικού επιπέδου μέσα στις φυλακές».
Σε άλλο σημείο της ομιλίας του πρόσθεσε: «Σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, οι κομμουνιστές, οι φίλοι και οι οπαδοί του ΚΚΕ βρίσκονται μπροστά σε νέες προκλήσεις και απαιτήσεις, που θέτουν στο επίκεντρο την ένταση των προσπαθειών για την ολόπλευρη ανάπτυξη και ισχυροποίηση του Κόμματος και του εργατικού - λαϊκού κινήματος. Εφόδιό μας οι πρόσφατες Αποφάσεις του 21ου Συνεδρίου του Κόμματος, τα ντοκουμέντα μας, η συζήτηση για την ιστορία του Κόμματος και του κινήματος. Όπλα και πολεμοφόδια απαραίτητα στην αντιπαράθεση και τη συζήτηση με τα εργατικά - λαϊκά στρώματα, προκειμένου να αναδεικνύουμε και να αποδεικνύουμε ότι το μόνο πραγματικά καινούργιο και προοδευτικό στην κοινωνία είναι ο σοσιαλισμός - κομμουνισμός, που προϋποθέτει την κατάργηση και ανατροπή του σάπιου καπιταλισμού, ο οποίος έχει να δώσει μόνο νέα δεινά στους λαούς».
Μετά την ομιλία έγινε κατάθεση στεφάνου από την γραμματέα της ΚΟΒ Αίγινας, Λιλίκα Λυκούρη, μπροστά στο χώρο των φυλακών και ακολούθησε πορεία προς το νεκροταφείο, όπου έγινε το προσκλητήριο νεκρών και κατάθεση στέφανου από τα Παραρτήματα της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ.
